James Whelan naceu o 28 de decembro de 1823 en Kilkenny, en Irlanda, dentro dunha familia católica. Recibiu os seus primeiros estudos de ata dez anos na súa cidade natal. Aos 12 anos de idade, Whelan tivo que migrar coa súa familia cara aos Estados Unidos. Establecéronse en Nova York. Alí coñeceu a orde dos predicadores, que se uniu en 1839. Fixo a súa novidade en Springfield (Kentucky), onde profesou os seus votos relixiosos en 1842. Estudou Filosofía e Teoloxía no convento de Somerset (Ohio).
Completou os seus estudos de teoloxía, Whelan foi ordenado sacerdote o 2 de agosto de 1846 polo bispo John Baptist Purcell, da Diócesis de Cincinnati. Xogou as seguintes cargas eclesiásticas: misionero (1846-1852), reitor do Colexio de San José en Somerset (1852-1854) e superior da provincia dominicana de San José (1854-1858).
O Papa Pío IX, o 15 de abril de 1859, nomeou a Whelan Bishop Coadjutor para a Diócesis de Nashville, mentres que tiña bispo que ten a marcopolis. Foi consagrado o 8 de maio do mesmo ano, desde Peter Richard Kenrick, arzobispo de San Luís, na Basílica de San Luís, rei de Francia. Durante o seu episcopado fundou unha academia, un internado e un orfanato. Ademais, apoiou a institución dos dominicanos da Congregación de Santa Cecilia.
Whelan foi acusado de apoiar ao Exército da Unión contra os Estados Confederados de América. Roda, por mor dos sufrimentos da guerra, renunciou á sede de Nashville o 12 de febreiro de 1864. Foi nomeado bispo de Diocletianópolis, mentres permaneceu como bispo emérito de Nashville. Morreu o 18 de febreiro de 1878. Whalen é o autor de Catena Aurea: ou, unha cadea de ouro de evidencia que demostra a “tratamento analítico da historia”, que a infalibilidade papal é novidade; Un memorial do jubileu papal, o 16 de xuño de 1871 para honrar ao “Annos Petri Full” do noso Santo Pai, o Papa Pío o Grande, unha crítica de defensa histórica do dogma da infalibilidade papal.